شناسایی متغیرهای کلیدی بازار گردشگری بین المللی با تأکید بر نظریۀ رقابت پذیری مقصد بر مبنای مدل یکپارچه (مورد: کلانشهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان ، خرم‌آباد،

2 استادیار ، جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان ، خرم‌آباد، ایران.

3 دانشیار، جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان ، خرم‌آباد، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: رقابت ­پذیری بالای مقاصد در بازار گردشگری بین ­المللی یکی از اصلی ­ترین عوامل موفقیت در صنعت گردشگری، به ­ویژه گردشگری کلان­شهرها و بهره ­مندی از مزایای آن است؛ ازاین­رو، پژوهش حاضر با هدف «شناسایی متغیرهای کلیدی بازار گردشگری بین ­المللی با تأکید بر رقابت‌پذیری مقصدهای گردشگری در شهرستان تهران» به بررسی این مهم پرداخت. مقاصد گردشگری این شهرستان با توجه به پایتخت بودن تهران دارای موقعیت استراتژیک و منحصر به ­فردی می­ باشند که توجه مبحث رقابت ­پذیری آن را در این شهرستان دوچندان ساخته است.
روش ­شناسی: روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و از نوع کاربردی بود. جامعۀ آماری این پژوهش را سه گروه عمده (35 نفر از اساتید دانشگاه‌های استان تهران) به روش نمونه­ گیری تصادفی طبقه‌ای (30 نفر از کارشناسان حوزۀ گردشگری استان) و (15 نفر گردشگران در دسترس) تشکیل می‌دادند. در نهایت از مجموع سه جامعۀ آماری مورد مطالعه 80 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. تجزیه ­و تحلیل داده‌ها در محیط نرم­ افزار SPSS20 انجام شد.
یافته ­ها: یافته­ ها نشان داد مهم­ترین مؤلفۀ‌ کلیدی تأثیرگذار بر رقابت ­پذیری مقصدهای گردشگری شهرستان تهران، منابع مقصد هستند. مقادیر ضریب همبستگی پیرسون نیز نشان داد که بین متغیرهای مستقل (منابع فیزیکی (خدادادی) منابع فیزیکی (ایجاد شده)، منابع تاریخی و فرهنگی (موروثی)، منابع انسانی، منابع دانشی، منابع سرمایه ­ای، عوامل و منابع پشتیبان، شرایط وضعیتی) با رقابت ­پذیری مقصدهای گردشگری رابطۀ مثبت و معنی‌داری در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد.
نتیجه­ گیری و پیشنهادها: برای رقابت­ پذیری مقصدهای گردشگری شهرستان تهران توجه به منابع مقصد و علی ­الخصوص مدیریت مقصدها ضروری می­ نماید. ازآنجایی­که در رتبه­ بندی متغیرهای مؤثر رقابت­پذیری، پاسخ­گویان توجه به منابع سرمایه ­ای، عوامل و منابع پشتیبان، منابع دانشی، زیرساخت ­ها و روبناهای گردشگری را دارای نقش کلیدی می­ دانستند، بنابراین پیشنهاد می ­گردد به سرمایه ­گذاری بخش دولتی و خصوصی در بازاریابی بخش گردشگری توجه گردد.
نوآوری و اصالت: توجه به متغیرهای کلیدی رقابت ­پذیری مقاصد گردشگری موضوعی است که کم­تر به آن پرداخته شده؛ توجه به توانایی و قابلیت یک مقصد برای حفظ موقعیت،جایگاه و سهم بازار خود یا اصلاح بخشی از آن­ها در طول زمان موضوع مورد بحث این مقاله است.

کلیدواژه‌ها


 Afrahakhte, H; Alizadeh, D; Rezaei, A; Alizadeh, P (2012). Measuring the attractiveness and competitiveness of tourist places using TDCA model (case example: Mashhad Rock Park). Journal of Urban Studies, No. 3, pp. 58-67.
Bagheri, M, Shujaei, P, Kayani, M (2016). Presenting a structural interpretative model of travel and tourism competitiveness indicators. Case study: Fars Province, Journal of Tourism Planning and Development, Year 5, Number 18, pp. 137-157.
Broumand, Babak, Kazemi, Ali, Ranjbarian, Bahram (2018), Development of an ecometric model for tourism competitiveness of Iran's tourism destinations, Novin Marketing Research Quarterly, 8th year, 2nd issue, serial 29, pp. 105-122.
Cracolici, M. F. Nijkamp, P. & Rietveld, P. 2008. Assessment of tourism competitiveness by analyzing destination efficiency. Tourism Economics, 14 (2), 325-342.
Creane, S. Rishi Goyal, A. Moshfigh, M. and Randa, S. (2004). Financial Sector Development in the Middle East and North Africa, IMF Working Paper, Washington: International Monetary Fund
Crouch, G. (2007), Modelling Destination Competitiveness, A survey and Analysis of the Impact of competitiveness Attributes, Sustainable Tourism Pty Ltd, Australia.
Crouch, G. and Ritchie, J.B.R. (1995) Destination competitiveness and the role of the tourism enterprise. Proceedings of the Fourth Annual Business Congress (pp. 43–8). Istanbul, Turkey, 13–16 July.
Crouch, G. I. 2011. Destination competitiveness: An analysis of determinant attributes. Journal of Travel Research, 50(1), 27-45.
Crouch, G.I. Ritchie, J.R.B. (1999) Tourism, competitiveness, and social prosperity, Journal of Business Research, 44, 132-137.
Dwyer, L. & Kim, C. 2001. Destination competitiveness: Development of a model with application to Australia and the Republic of Korea: Ministry of Culture and Tourism, Korea Tourism Research Institute, the Republic of Korea, Department of Industry, Science and Resources, CRC for sustainable Tourism, Australia-Korea Foundation, Australia.
Dwyer, L. & Kim, C. 2003. Destination competitiveness: determinants and indicators. Current issues in tourism, 6(5), 369-414.
Ebrahimzadeh, I; Hafez Rezazadeh, M; Daraei, M (2014). Planning and optimal location of urban tourism facilities and infrastructures or using GIS (case study: Semnan city). Geography and Development Quarterly. No. 35. pp. 33-48.
Farzin, M.R and Nadalipour, Z (2019), Factors affecting the competitive advantage of tourism destinations in Iran under study: Chabahar region.
Farzin, M.R, Shekari, F, Azizi (2018), Tourism destination competitiveness: importance-performance analysis (case study: Yazd and Shiraz cities), Tourism Management Studies Quarterly, 13th year, number 44, pp. 219-247.
Hudson, S. Ritchie, B. & Timur, S. 2004. Measuring DestinationCompetitiveness: An Empirical Study of Canadian SkiResorts. Tourismand Hospitality Planning & Development, 1(1), 79- 94.
Jamshidi M.2004. Iran’s share of Eco-tourism, Tehran, publications of the organization of cultural heritage, tourism and handcrafts.
Javan, F; Hojjat Shamami, S, Seifizadeh, M (2021), Analysis of drivers effective on the development of tourism in the metropolis of Rasht based on the future research approach, Quarterly Journal of Program and Development Research, 2 (6): 161-186.
Kharazmi, Abulqasem. (2005). Investigating the relationship between the causality of tourism and trade in Iran, Journal of Business Research, No. 37, pp. 91-108.
Nad Alipour, Z (2020). Investigating the quality of tourism destination management in terms of competitive advantage in Chabahar. Jahangordi Magazine, No. 1, pp. 57-73
Nazm Far, H, Eshghi Chahar Borj, A; Alavi, S (2020), evaluation of tourism competitiveness of Middle East countries in terms of transportation infrastructure, Transportation Journal, 17th year, 1st volume, number 62, pp. 27-46.
Negi, J (2003). Travel Agency operation: Concepts and Principles,New Delhi: Kanishka Publishers, Distributors.
Norouzi family, H; Sharifi, Sh and Shidaei, A (2015). Evaluation of urban tourism with emphasis on the development of tourism infrastructure and urban competitiveness; Research case: Tehran Metropolis, Urban Management Quarterly, No. 39, pp. 392-369.
Oliani, N; Bedinelli Rossi, G; Gervasoni, C (2011). What are the attractiveness factor that influence the choice of a tourist destination- A study of Brazilian Tourist Cnsumer, Chinese Business review, ISSN 1537-1506, April 2011, Vol 10, No.4,286-293.
Qaderi, E, Arabi, S.S (2020), Competitiveness of urban tourism in Yaran using integrated model of Doair. Amish Mohit Quarterly, No. 49, pp. 203-228.
UNWTO. 2015. Tourism Highlights. World Tourism Organization.
World Economic Forum. (2019). The travel and tourism competitiveness report 2019: Balancing. economic, www.weforum.org.
World Travel & Tourism Council. 2015. Travel & Tourism; economic impact 2015 IRAN .